Logboek 24/04/2009: 115de werknamiddag

Locatie: “’t Gasthuys”, Stedelijk Museum Aalst
Tijdstip: 13u – 17u
Aanwezigen: Johnny De Mol, Johan De Schieter, Romain De Moor
Werkzaamheden: Materialenstudie
Suggesties: Aanschaf literatuur betreffende Noord-Gallisch aardewerk

Verslag 115de werknamiddag: vrijdag 24/04/2009

Goed gelezen beste bloggers: er was inderdaad uitzonderlijk een werknamiddag op vrijdag.
Het is onder een stralende zon dat we ons terugtrekken op onze museumzolder in het aangename gezelschap van Johan De Schieter, archeoloog verbonden aan het PAM Velzeke. Met hem hadden we contact opgenomen om samen eens te bekijken wat we rond de stempels van de terra sigillata zouden kunnen doen.
Doch voor we aan de slag gingen, hebben we onze gast natuurlijk rondgeleid in onze 'scherventempel'. Hij was wel onder de indruk over de accommodatie die we ter onzer beschikking hebben en over de uitbouw ervan.
Na dit intermezzo gingen we dus aan de slag met het nader bekijken van het schervenmateriaal. Het duurde niet lang of Johan herkende een prachtig stuk gestempelde terra rubra, iets wat niet zo frequent voorkomt. De stempel zelf is gaaf gebleven en volledig. Bij nadere studie is deze zeker nog te ontleden.

Beeld van de stempel in terra rubra scherf.

De terra sigillata is voor het grootste deel afkomstig van Centraal en Zuid-Gallië, en typisch Flavisch materiaal. Dit is wel een gekend gegeven dat nogmaals wordt bevestigd.
Het spijtige aan de terra sigillata verzameling is dat deze ten tijde van de opgraving veelvuldig is gewassen waardoor de versieringen en stempels zijn beschadigd of zelfs volledig onleesbaar zijn geworden. Dit is geen verwijt aan onze voorgangers. In die tijd en zijn algemene context was dit een normale zaak. Nu de technieken gevoelig verbeterd of aangepast zijn, zal dit natuurlijk niet meer gebeuren.
Wat Johan direct opviel en eigenaardig vond was de overvloedige aanwezigheid van het type Drag. 27. Er werd ook een merkwaardig stuk terra nigra (bord) gevonden met een brede, onvolledige, maar leesbare stempel. Dit is een zeldzaamheid daar het stempelen van terra nigra en vooral van drinkbekers volledig verdween in de Flavische periode.
Hierbij liet hij ook blijken dat de aanwezigheid van zoveel types drinkbekers Holwerda 31a heel mysterieus is. Binnen de verzameling is er ook een vrij intense aanwezigheid van Rijnlands materiaal, alhoewel het meest overheersende materiaal afkomstig is van Noord-Gallië. We spreken hier wel over het dagelijks waar. Verder is ook gevernist materiaal en scherven bedekt met een goudglans. Zeker variatie genoeg van materiaal.
Dat er geen stempels terug te vinden zijn bij de wrijfschalen is volgens hem vermoedelijk te wijten aan het veelvuldig wassen en afschrobben van het materiaal. Verder kregen we de raad het Noord-Gallische aardewerk te determineren. Dit is overvloedig aanwezig, wat gezien de ligging van de site in het Civitas Nerviorum niet abnormaal is.
Johan verwees ook naar regionaal gemaakt materiaal binnen de groep van dagelijks waar. Ook herkende hij enkele laatmiddeleeuwse scherven (14de eeuw). Doch bij het bekijken van de foto’s van het materiaal van Leuven was het even schrikken toen hij een typische Merovingische potscherf herkende: ook voor ons was dit even raar opkijken want voor de eerste maal in de geschiedenis hoor ik hier gewag maken van Merovingische aanwezigheid te Hofstade. Als dat niet nieuws is.
Zoals jullie kunnen vaststellen, beste bloggers, hebben we nog een hoop werk te verrichten voor we het einde van deze boeiende studie zullen bereikt hebben. Ook voor Johan werd het tijd om ons te verlaten, toch niet zonder afspraak te maken voor de toekomst en verdere samenwerking.
Johnny en ik besloten om toch nog even blijven verder te werken, wat natuurlijk resulteerde in 2 refittings. Ikzelf legde me toe om de scherven van de Holwerda’s 31a verder te sorteren wel te verstaan in de juiste context.

Gedeeltelijke kijk op de randscherven van het type Holwerda 31a.

Bij onze volgende werknamiddag zullen we er moeten op toezien dat we overgaan tot het aanpassen van onze registratiefiches, want er is wel wat info bijgekomen en ook enkele schoonheidsfoutjes moeten we wegwerken.
Ondertussen was het weer 'time to move', om ons huiswaarts te begeven met weeral stof om na te denken over de te volgen strategie in de verdere uitbouw van ons project.

Gezien onze werkzaamheden van vandaag en onze deelname aan de Erfgoeddag van zondag 26/04/2009 is er op zaterdag 25/04/2009 GEEN werknamiddag voorzien.

Logboek 18/04/2009: 114de werknamiddag

Locatie: “’t Gasthuys”, Stedelijk Museum Aalst
Tijdstip: 14u – 17u 30
Aanwezigen: Johnny De Mol, Hubert Timmerman, Hugo Thuy, Arnout Beugniez, Walter Callebaut, Romain De Moor
Bezoeker: Rudy .....?
Werkzaamheden: Overleg database, kartiseren, nummeren en ficheren, triage materiaal
Suggesties: Nihil

Verslag 114de werknamiddag: zaterdag 18/04/2009

Dat het weer geen normale zaterdagnamiddag zou worden stond in de sterren geschreven. Er zou vandaag wat volk op de zolder aanwezig zijn. Johnny bracht vandaag een bezoeker mee: Rudy die heel veel interesse vertoont voor ons project en die aandachtig de uitleg van Johnny volgde.
Ook Walter was vandaag van de partij, en dat was met een bepaald doel. Namelijk het verder uitwerken van de database. Deze is zeker nodig voor het opstellen van onze registratiefiches. Wat hier belangrijk is dat we voor we beginnen met het ingeven eerst al onze doelstellingen in vraag stellen. Dus zoals het hoort voor een goede werking, vertrekken van uit de vraagstelling: wat willen we met deze database eindelijk bekomen? Welke soorten tellingen moeten er mogelijk zijn? Welke gegevens willen we allemaal opslaan? Welke gegevens zijn specifiek voor het museum bedoeld en welke zijn voor wetenschappelijke interpretatie en verwerking?

Walter in volle overweging bij de opmaak van de database.

Het lag voor de hand dat dit zeker niet op een namiddag zou geklonken zijn. Vooral de verwerking van de tellingen brengt nog wat zorgen met zich mee. We gaan ervan uit dat er zeker een vijftal verschillende tellingen moeten mogelijk zijn: tellingen per scherf, per refitting, per individu, per context en per typologie. Terwijl we daarover aan het brainstormen zijn, klasseert Arnout alle gestempelde objecten in terra sigillata. Dit met het oog op een nakende studie in samenwerking met mensen van het PAM Velzeke.
Eens deze triage gedaan gaat hij verder met het ficheren van het schervenmateriaal. Wel spreken we af dat we vooral gaan beginnen met te trachten om alles direct op typologie te brengen. Dit met het oog om de refitting gemakkelijker te maken. Ook dit is een hele opgave waar we ons doorheen moeten slaan.
Hubert en Hugo zijn vandaag op tocht geweest om het tekenatelier van Hubert verder op punt te stellen. Vooral de verlichting speelt hierin een grote rol. Maar deze twee fantasten zijn slim genoeg om ook dit tot een goed einde te brengen.
En zo nadert alweer het einde van een boeiende namiddag. Alhoewel dat het grootste deel van deze namiddag bestond uit overleg en overpeinzingen, was deze knap vermoeiend.
Met Walter spreek ik af dat ik al onze wensen en geneugten betreffende de database zal verwerken in een document en hem doormailen. Vermoedelijk zal dit niet meer deze avond zijn, want als ik me niet haast met afsluiten val ik in slaap op mijn toetsenbord.

Logboek 04/04 en 11/04/2009: 112de en 113de werknamiddag

Locatie: “’t Gasthuys”, Stedelijk Museum Aalst

Tijdstip: 14u tot 17u30

Aanwezigen: Hugo Thuy, Hubert Timmerman, Johnny De Mol, Araut Beugniez, Jozef Avoux, Romain De Moor (= aanwezigen van beide werknamiddagen)

Werkzaamheden: Plaatsen tekentafel, karteren, ficheren, nummeren, refitten, op typologie brengen

Suggesties: Nihil

Verslag 112de en 113de werknamiddag: zaterdagen 04/04 en 11/04/2009

Inderdaad twee verslagen in een klap en waarom niet. Dit is eens iets anders en door een samenloop van omstandigheden met daarbij de hersenkronkel waarover elke archeoloog wel beschikt kan alles gebeuren in het leven. Dus even terug de draad oppikken van volgende week.
Die bewuste zaterdagnamiddag werd er over gegaan tot het plaatsen van de tekentafel op zolder. Dus iedereen de handen uit de mouwen en aan de slag. Het resultaat is een handige en stevige tekentafel en een ganse reorganisatie in het atelier van Hubert, dat nu echt meer en meer begint te lijken op een echt tekenbureau.

Hubert en Hugo aan de slag bij het plaatsen van de tekentafel.

Het eigenlijke doel is dat we beginnen met het karteren van de vondsten op het overzichtsplan van de site. In eerste instantie wordt alles minutieus overgebracht op een kalk om naderhand ingetekend te worden. Hierover zal nog even worden nagedacht over de te volgen werkwijze, maar deze staat wel reeds voor een groot gedeelte vast. We zullen het juiste systeem wel verklaren als het zijn definitieve vorm heeft. In ieder geval staat reeds vast dat het zal gebeuren met kleurindicaties. Vermoedelijk volgens grootte van vorm naargelang de densiteit van de stukken. In ieder geval zal er zeker systematisch te werk worden gegaan en volgens de archeologische normen van het karteren. Het leuke aan deze stap in onze inventarisatie is dat alhoewel er nog geen intekening is men reeds visueel verschillende soorten aardewerk kan op kaart plaatsen en zo reeds een verspreidingspatroon kan opnemen van hoe het er moet uit gezien hebben.

Hubert is gestart met het minutieus overbrengen van het overzichtplan op kalk. Boven de tekentafel hangt onze vraagstelling als doel van onze inventarisatie.

Ondertussen loopt het andere werk natuurlijk ook voort, en blijft Hugo zich onfortuinlijk verder inzetten bij het ficheren en nummeren. Johnny blijft de refittings aan elkaar rijgen alhoewel het vandaag onze Hugo was die een prachtige refitting tot stand bracht van een imitatie Dragendorff mengvorm 35/36. Tof stuk puzzelwerk van Hugo, en plezierig om te zien hoe deze stille op de achtergrond werkende man heel geconcentreerd bij de zaak is, want terwijl hij volop met zijn taak bezig is, slaagt hij er nog in om zijn aandacht op de refitting te houden. Knap staaltje van bewust, intensief, systematisch te werken zonder het verslappen van de aandacht. Dit zijn enkele punten die een goed inventariseerder en archeoloog in zich moet hebben.
Dit is ook een onderdeel van onze doelstelling om zoveel mogelijk sampling (bemonstering) van het materiaal te doen om vroegere hiaten te achterhalen en een nieuwe visie op de site te krijgen. Dit in de mate van het mogelijke en met de gegevens van velddata waarover wij beschikken. In feite komt het er op neer dat we via onze werkwijze van inventariseren en refitten een prospectie doen van een opgraving die gedeeltelijk uit de context is geraakt. Dit alles lijkt nogal omslachtig uitgelegd doch het is daar waar ons werk op neer komt.

Johnny buigt neer over het situatieplan om bepaalde gegevens te ontcijferen.

Hugo en Johnny bij de bemonstering van het materiaal.

De archeologische gedachte indachtig werp ik me verder om al dit materiaal op typologie te brengen. Vandaag concentreer ik me vooral op de volledige voetscherven van de drinkbekers type Holwerda 31a. Men moet weten dat elke volledige voet een individu vertegenwoordigt. En aan het einde van de rit kan ik vandaag 19 volledige voetscherven van dit type drinkbeker aan ons voorlopig aantal toevoegen wat nu een totaal vormt van 64 individuen. Nog vermeldenswaardig is dat er bij deze 19 exemplaren 2 stuks waren van een vroege vorm van dit type, te herkennen aan de voet die overvloeit in het lichaam zonder standring of apart gevormde voet. Van de 19 exemplaren dragen er 9 stuks de vermelding HO 50/2, wat wil zeggen: Hofstade, 1950, sleuf 2. Als we een blik werpen op het overzichtplan kunnen we zien dat deze site dwars over de tempel site loopt en de cella doormidden snijdt. Een duidelijk bewijs dat deze 9 exemplaren zeker met de tempelcultus te maken hadden. Verder zijn er nog verschillende volledige voetscherven van andere types van bekers aanwezig die het aantal individuen doet toenemen, maar deze moeten eerst aan een verdere determinatie worden onderworpen. Wel kan ik al vermelden dat er enkele exemplaren op een hoge voet aanwezig zijn binnen deze groep. Oelmann 33a behoort tot de mogelijkheden. Ook deze exemplaren zijn versierd met rolstempelversiering zoals de Holwerda 31a.

17 van de 19 volledige voetscherven met standring (Holwerda 31a).

Zo loopt deze werknamiddag weer naar de klok van 17u30 toe en wordt het tijd om naar onze stulp weder te keren. Dit gezegd zijnde, doen we dat dan ook en onder een stralende zon maar met een beetje regen rijden we het paasweekend toe.

Zaterdag 04/04/2009: later verslag + uitnodiging

Door omstandigheden zal het werkingsverslag en het logboek pas later gepubliceerd worden. We hebben wel een uitnodiging in de aanbieding:


Op zondag 24 mei 2009 geleid bezoek aan de tentoonstelling: FRAGIEL ! glazen kostbaarheden uit het Romeinse Rijk. Deze tentoonstelling handelt over Romeins glas, uit belangrijke Europese musea is er een unieke verzameling Romeins glas samengebracht.

Praktische informatie:
Samenkomst om 14 uur aan het PAM – Paddestraat 7 - Velzeke
Rondleiding start om 14.15 uur
Deelname in de onkosten € 2.50 ter plaatse te betalen - Niet leden: € 5.00

Zie ook: http://www.pam-velzeke.be/?menu=41

IEDEREEN IS WELKOM