Logboek 24/11/2007 : 51ste werkdag

Locatie: “Oud Hospitaal”, Stedelijk Museum Aalst
Tijdstip: 10u tot 17u30.
Aanwezigen: Hubert Timmerman, Bert Deruyck, Johnny De Mol, Walter Callebaut, Willy Van Paepeghem, Jef Avoux, Frederik De Loose, Jos De Loose, Patrick Monsieur, Romain De Moor.
Werkzaamheden: Opbouw referentieverzameling.
Sugesties: Nihil.

Verslag 51ste werkdag: zaterdag 24/11/2007

Bar koud voor een zaterdagmorgen rond de klok van 9u30. De ideale omstandigheden om er een ganse dag keihard tegen aan te gaan. Het is Bob die voor ons het hek open doet zodat we ons toegang kunnen verschaffen tot ons adelaarsnest. Vandaag staat onze eerste studiedag op de agenda met het doel een referentieverzameling op te bouwen die verder als leidraad zal dienen tot een uitgebreide studie over de site Steenberg. Een tiental deelnemers is vastberaden om het tot de klok van 17u vol te houden.
Hubert en ik hebben er wel voor gezorgd dat we op tijd een goede tas koffie kunnen nuttigen om even te bekomen van de zware materie die op onze schouders zal vallen.
Het is Dr. Prof. Patrick Monsieur, onze wetenschappelijke begeleider, die ons zal wegwijs maken in de determinatie van ons schervenpotentieel. Na de verwelkoming en even bijgepraat te hebben gaan we over tot de order van de dag. Patrick begint eerst met een serieuze uiteenzetting van het hoe en waarom opzetten van een referentieverzameling. Hij leert ons de punten waarop we vooral moeten letten en wijst ons ook op het feit hoe belangrijk het is dat we ook de reeds uitgegeven publicaties en studies vergelijken met datgene wat we zelf ontdekken in ons inventarisatiewerk.

Een aandachtig trio bij de uiteenzetting van Patrick over de
toe te passen werkwijze.

Hij hamert er op dat het heel belangrijk is om heel gedisciplineerd en methodisch te werk te gaan. Het is vooral heel belangrijk om de gangbare benamingen en determinatiecodes te hanteren en te kennen. De voornaamste typologieën voor ons zijn Dragendorff voor de terra sigilata en deze van Holwerda voor de urnes en bekers. Natuurlijk mogen we zeker ook de andere typologieën niet over het hoofd zien. Ook de tellingen van de verschillende recipiënten is belangrijk voor een juiste en exacte inventarisatie. We moeten er ook in slagen om de individuen af te zonderen en apart te groeperen, doch steeds rekening houdend met het soort aardewerk waarin deze voorkomen. Ook het opmaken van de inventarisatiefiches moet methodisch gebeuren met de exacte wetenschappelijke vaststellingen en determinatie van het recipiënt dat voorkomt op de fiche. Na de theoretische uiteenzetting is het tijd voor de praktijk, doch eerst een welgekomen tas koffie. Voor het opzetten van de referentieverzameling gaan we beginnen met de terra sigilata. De eerste praktijkles in het hanteren van de typologie van Dragendorff verloopt vrij vlot en al vlug kunnen we vaststellen dat we in de collectie die we voorhanden hebben om te bestuderen heel wat verschillende types van dit aardewerk bezitten. Hier maken we reeds twee verschillende groepen met aan de ene zijde de versierde sigilata en aan de andere zijde de onversierde.

Patrick wijst op de verschillende aspecten van determinatie.

Het loopt tegen de middag en het is Hubert die er voor gezorgd heeft dat we wat tussen de kiezen krijgen: het heerlijke broodje smaakt bij iedereen en met de nodige drank is onze maag voldaan zodat we de namiddag tegemoet kunnen gaan. Deze verloopt als volgt.
Vooreerst werken we het gedeelte terra sigilata af en spreiden we alle voorkomende types uit in een verzamelbak, en dit is zeker niet niets. Het tweede luik bestaat er uit om het overige luxe aardewerk te sorteren en onder te brengen in de referentieverzameling. Dit is al heel wat moeilijker en hier wordt de parate kennis van de aanwezigen serieus op de proef gesteld. Maar we mogen toch stellen dat bij de vaste ploeg van refitters en archiveerders deze kennis al vrij hoog ligt waarvoor een dikke proficiat.

Patrick en Romain bij het bestuderen van een sigilata-scherf.

Zo kabbelt de tijd maar voort en inderdaad tegen de klok van vijf uur, de door ons vooropgestelde eindmeet ligt er al een voorname referentieverzameling uitgestald van het luxewaar. In een nabeschouwing krijgen we nu de opdracht deze verder uit te bouwen en het andere materiaal hieraan te toetsen. Ook zullen we beginnen om het gewone waar onder te brengen in onze referentieverzameling in aparte groepen. Thuis bij Romain wordt bij het drinken van een goede Leffe samen met Patrick en Hubert de nabeschouwing afgesloten en wordt reeds een volgende studiedag afgesproken. Dan zullen we over gaan om de verschillende groepen nauwkeuriger te beschrijven en misschien reeds met de eerste tellingen beginnen. In ieder geval, nog werk genoeg.

Logboek 15/11/2007 en 17/11/2007: 49 en 50ste werkdag

Locatie: “Oud Hospitaal”, Stedelijk Museum Aalst
Tijdstip: Donderdag: 9u30 tot 16u45
Zaterdag: 14u tot 17u30
Aanwezigen: Donderdag: Romain De Moor en Johnny De Mol
Zaterdag: Romain De Moor, Hubert Timmerman, Walter Callebaut, Jozef & Milan Avoux
Bezigheden: Refitten, archiveren, conserveren en filmopnames. Opkuis van de zolderruimte en voorbereidingen voor de studiedag.
Suggesties: Nihil.

Verslag 49 en 50ste werkdag: donderdag 15/11/2007 en zaterdag 17/11/2007

Wat een hectische week. Wat in feite het verslag van één werknamiddag moet worden zal dit het verslag worden van een ganse week. Reeds maandagavond waren Hubert en ik op stap om Johnny thuis eens te gaan opzoeken in zijn atelier. En inderdaad zoals steeds was hij aan het refitten toen wij aanbelden. Onmiddellijk werden we ondergedompeld in zijn drukke activiteiten en het verbaasde ons hoe hij ook thuis als bezeten doorgaat met ons onderzoek. De scherven liggen overal verspreid over gans de kamer strikt oplettend dat alles in de context ligt zoals het in het museum ook is. Op het ogenblik is hij bezig met het kruikenwaar en hij slaagt er momenteel in om een bijna volledig exemplaar te reifitten, enkel de juiste vorm aanhouden lijkt niet evident en baart hem wat zorgen.

Johnny drukdoende in zijn werkkamer waar hij ons heel nauwkeurig
uitlegt waarmee hij bezig is.

Ook beneden in zijn woonplaats is hij drukdoende, daar heeft hij zich namelijk geïnstalleerd om zijn verlijmingswerk tot een goed einde te brengen. De reden dat hij dit in zijn woonplaats doet is de ideale temperatuur die er heerst om de lijm te verwerken. Na een goed uur laten wij onze vriend achter wetende dat wij de straat nog niet uit zijn of hij zit weer tussen zijn scherven. Na de drukke bestuursvergadering van woensdagavond begeef ik mij op donderdag zo rond de klok van 9u30 naar mijn tweede thuis “de museumzolder”. Opgewacht door Marianne en Bob die me verwelkomen met een goede kop koffie ga ik er tegenaan. Deze werkdag heb ik me drie doelen vooropgesteld. Eens deftig kuis houden in onze rommel want dat is echt nodig, de nodige voorbereidingen voor onze studiedag van zaterdag en voortgang maken in mijn archiverings- en conserveringswerk van het materiaal van Gent. Die kuis houdt me een goed uurtje bezig en eerlijk gezegd ik herken mijn werktafel niet meer. Het klaarzetten en het voorbereiden voor onze studiedag houdt me voor de rest van de voormiddag zoet. Het is rond 12u15 als ik beneden aan de balie een heerlijke kop koffie krijg ingeschonken door onze vriend Bob. Na een klein half uurtje keuvelen begeef ik mij terug naar boven en niet veel later komt ook Johnny aan die mij de rest van de namiddag vergezelt en weer mooi refittingswerk aflevert. Ik stort me op een doos met restanten van bouwmaterialen, en het eerste wat mij in de handen valt is een prachtige polissoir of polijststeen. Dit item maakt me blij want voorheen wisten we niet dat dit soort van artifact zich in de verzameling bevond. Er zijn duidelijk nog sporen van polijsting op aanwezig en de mooie holle vorm van gebruik van dit voorwerp is prachtig waarneembaar.

Een beeld van de polissoir of polijststeen met
duidelijk de holle vorm van gebruik.

Doch ik leg dit voorwerp even aan de kant want er dringt zich ander belangrijk conserveringswerk op. In dezelfde doos zitten er namelijk ijzeren voorwerpen die reeds uit de verpakking zijn gevallen en achteloos rondslingeren tussen het ander materiaal. Gelukkig is er op het broze verpakkingspapier de context vermeld van deze voorwerpen maar welke voorwerpen uit welke context komen is niet meer te achterhalen daar alles verspreid en door elkaar in de doos lag. Dus heb ik dit alles samen ondergebracht in een doos met een label bij waarop alle context gegevens vermeld staan. Jammer genoeg moet ik vaststellen dat dit met andere voorwerpen ook het geval is zodat het een hele opgave zal worden om dit alles terug in de goede orde en context te plaatsen. Het is rond de klok van 18u30 als ik weer thuis kom, en na een uurtje krijg ik het ontstellend nieuws dat onze vriend Patrick is betrokken geraakt bij een verkeersongeval samen met zijn echtgenote. Daardoor kan natuurlijk de studiedag niet doorgaan. Onmiddellijk zet ik me aan het werk om alle deelnemers en de mensen van het museum in te lichten. Uiteindelijk slaag ik er in om rond de klok van 22u deze klus te beëindigen zodat ik met een gerust gemoed kan gaan slapen. Op zaterdag rond de klok van 14u is het weer verzamelen geblazen op de museumzolder voor alweer een nieuwe werknamiddag. Vandaag mogen we een nieuwe enthousiaste jongeman bergroeten die eens wil kennis maken met ons opzoekingswerk, Milan Avoux, de kleinzoon van onze vriend Jef lijkt ook gebeten van de refittingsmicrobe. Na een kleine introductie gaat hij met volle moed aan de slag. Hubert heeft zich ondertussen in zijn ateliertje teruggetrokken om het verlijmingswerk van Johnny te inventariseren. Ook heeft hij zijn atelier verder uitgebreidt, want hij heeft te kampen met plaatsgebrek. Inderdaad zijn bakken komen goed vol met verwerkt materiaal en ook zijn inventarisatie neemt uitbreiding. Ik zelf ben terug aan mijn conserveringswerk van de bouwmaterialen begonnen en Walter neemt Milan mee op sleeptouw in de wondere wereld van de refitting. Onze vriend Bert die om gezondheidsreden vandaag niet aanwezig is wordt vervangen door Jef die filmopnamen maakt van onze werknamiddag. Walter en Milan slagen er in om toch enkele stuken samen te brengen, Milan brengt twee randschereven samen van een voorraadpot in ruw donkergrijs/ zwart aardewerk. Walter slaagt er op zijn beurt in om twee randscherven samen te brengen in licht roos/ grijs aardewerk vermoedelijk van kruikwaar, geoxydeerde bakking, fijnwandig.

Milan aan het werk bij de refittingsbakken.

Walter die ook nieuwe materialen uit de kasten heeft gehaald, komt op het uitstekend idee om al het materiaal dat uit het museumarsenaal komt apart te houden in een bak om verdere vermenging met het andere materiaal te voorkomen. Bij al deze bedrijvigheid ontgaat ons de wijzers van de klok met het gevolg dat we in het donker de trappen moeten afdalen naar de bewoonde wereld. Tot afsluiten van deze drukke week kan ik nog zeggen dat de studiedag die vandaag is uitgesteld doorgaat op zaterdag 24/11/2007 om 10u tot 18u. Zoals je ziet uitstel is geen afstel.

Logboek 10/11/2007: 48ste werkdag

Locatie: “Oud Hospitaal”, Stedelijk Museum Aalst
Aanwezigen: Bert Deruyck, Romain De Moor
Tijdstip: 14u tot 17u
Werkzaamheden: Fotografie, archivering en beschrijven
Suggesties: Nihil

Verslag 48ste werkdag: zaterdag 10/11/2007

Terwijl langsheen de boord van de Dender alles in gereedheid wordt gebracht om die goede Sint te ontvangen hobbelen we in een rustig tempo naar ons vertrouwde museum toe. Daar we vandaag maar met twee moedigen zijn die het gure weer trotseren zal het er zeer rustig aan toe gaan. Bert slaat zoals gewoonlijk aan het fotograferen. In eerste instantie fotografeert hij het statuet dat door Johnny is verlijmd. Na de refitting van dit object krijgt dit echt de vorm van een volwaardig beeldje in terra cotta. Met volwaardig wil ik zeggen dat met enig speurwerk het mogelijk moet zijn om na te gaan welke voorstelling er is uitgebeeld. Om dit op te zoeken moeten we zeker een dezer nog eens naar de archeologische bibliotheek gaan van het Pam te Velzeke. Ook wil ik in dit verband eens contact opnemen met Prof. Jan De Beenhouwer die in 1996 een studie en publicatie heeft gemaakt over de terra cotta beeldjes van de site Steenberg. Maar daarvoor moet ik eerst een welgeslaagde foto in mijn bezit hebben van dit object en daar kan alleen Bert voor zorgen.

Het statuet dat door Johnny is verlijmd.

Na dit artefact te hebben gefotografeerd neemt hij gedetailleerde opnames van het broze beendermateriaal. Dit moet nu verpakt worden en zo vlug mogelijk naar Gent te worden overgebracht voor verdere conservatie. Ondertussen heb ik het verlijmde materiaal van Johnny uitgepakt met het oog op nummering en archivering. Het gaat hier voornamelijk om kruikwaar, fijnwandig, roos/grijs aardewerk van geoxideerde bakking, Belgisch waar. Ik moet toegeven dat Johnny dit weer voortreffelijk heeft gedaan. Dit materiaal gaat na nummering en archivering terug naar Johnny om verder op te werken. Daar Hubert afwezig is laten we het verlijmde materiaal van Gent ongemoeid in zijn ateliertje staan zodat hijzelf de nummering kan doen. Volgende week op zaterdag 17/11/2007 is het onze eerste studiedag over exactere determinatie van het aardewerk en het oprichten van een referentieverzameling. Ik hoop nadien echt te kunnen starten met tellingen van het verlijmde materiaal en ook met een doorgedreven inventarisatie per soort van voorwerpen in de verschillende categorieën aardewerk. Op die mannier krijgen we weer een dieper inzicht op het geheel dat we nu reeds hebben verwerkt. Dit zou moeten passen in het kader van een artikel over ons eerste werkjaar. Ik hoop volgende donderdag een ganse dag in het museum te kunnen werken om deze studiedag optimaal voor te bereiden. Bij al deze overwegingen en gedachtegangen is het weerom tijd om huiswaarts te keren. Dit was wel een rustige toch verdienstelijke werknamiddag.

Logboek 03/11/2007: 47ste werkdag

Locatie: “Oud Hospitaal”, Stedelijk Museum Aalst
Tijdstip: 14u tot 17u30
Aanwezigen: Hubert Timmerman, Johnny De Mol, Bert Deruyck, Walter Callebaut
Werkzaamheden: refitten, inventariseren van gestempeld terra sigillata, fotograferen
Suggesties: Nihil

Verslag 47ste werkdag: zaterdag 03/11/2007

Even een jaartje terug in de tijd: het is vandaag één jaar geleden dat Hubert en ik voor de eerste maal de zolder betraden om een planning op te maken over de inrichting ervan. Geen van beiden wist waaraan we eigenlijk gingen beginnen. Een ding stond vast: de start was gegeven en we konden niet meer terug. Toen we een week later voor de eerste maal in het bijzijn van Patrick Monsieur, onze wetenschappelijke begeleider, de eerste scherven open legden en ook de eerste refitting tot stand kwam wist ik dat we hier aan een belangrijke taak begonnen. Een taak die in het begin met argusogen werd gevolgd door de buitenwereld en door mensen die dagdagelijks met archeologie bezig zijn. Maar naarmate de weken vorderden en er steeds meer en meer resultaten werden geboekt verdwenen die argusogen en werden vervangen door bemoedigende woorden en complimenten. En nu één jaar later mag ik zeggen dat de zolder van het museum werkelijk is uitgebreid tot een archeologisch onderzoekscentrum waar een vaste kern van gedreven mensen elke week met hart en nieren zich inzetten om dit groot archeologisch inventarisatiewerk tot een goed einde te brengen. Die mensen wil ik langs deze weg een hartelijke proficiat toe wensen en een hart onder de riem steken om voort te doen op de ingeslagen weg. En juist nu vandaag kan ik door familiale omstandigheden onmogelijk aanwezig zijn op deze bijzondere dag. Doch ik weet dat het werk gewoon is doorgegaan en dat er op het gebied van de refitting weer enkele resultaten zijn geboekt. Hubert die zoals steeds werkzaam is in zijn atelier is begonnen met het nummeren en inventariseren van de gestempelde terra sigillata. Walter heeft vandaag nog twee gestempelde scherven in terra sigillata gevonden.

Johnny bij zijn geliefkoosde scherven.

Ik ben zeker dat er nog gestempelde scherven zullen gevonden worden in dit materiaal. Bert heeft zich zoals steeds bezig gehouden met de fotografie van deze objecten. Hiervan weet ik dat ik de resultaten één dezer zal te zien krijgen zodat ik ze kan verwerken in ons digitaal archief. Ook zal ik op deze basis kunnen beginnen met een eerste onderzoek naar de nog leesbare stempels. Inderdaad, dit wil ik nog even vernoemen: ons team dat elke week samenkomt levert ook nog serieus werk thuis. Het verlijmen van het materiaal, het bewerken van de foto’s, het digitaal archiveren en beschrijven, dit zijn allemaal taken die thuis gebeuren. Daarbij komt nog het materiaal dat we gebruiken ook moet aangehaald worden. Dit wil zeggen dat ieder van ons ongezien bijna elke dag bezig is met iets van dit werk. Vandaag is ook nog te vermelden dat er enkele bezoekers zijn geweest. Zo zijn er enkele kennissen van Johnny langsgekomen en ook Mimi is langsgeweest met een bezoekster uit Brugge. Ik kan me voorstellen dat de stemming bij het afsluiten van deze werknamiddag identiek dezelfde was als alle voorgaande. We doen zeker voort.