vrijdag 27 juni 2008

Vrijdag, 27/06/2008

Afscheid van een vriend

Karel, namens de Heemkundige kring Denderland en de Archeologische werkgroep Denderland. Bedankt voor de fijne samenwerking die we van u hebben gekregen. Jouw vriendschap en spontaniteit blijft voor altijd in ons geheugen geprent.

zondag 22 juni 2008

Logboek 21/06/2008: 83ste werknamiddag

Locatie: “’t Gasthuys”, Stedelijk Museum Aalst
Tijdstip: 14u – 17u30
Aanwezigen: Hubert Timmerman, Hugo Thuy, Johnny De Mol, Romain De Moor
Werkzaamheden: opbergen terra sigillata, nummeren ficheren, classificeren, determineren, beschrijven, fotograferen en refitten
Suggesties: reorganisatie werkruimte Hubert en referentieverzameling

Verslag 83ste werkdag: zaterdag 21/06/2008

Loodzwaar was de drukkende warmte deze namiddag die op onze hoofden viel bij het openen van onze zolderdeur. "Het zal zweten worden", klonk het in koor toen we gepakt en gezakt neerploften op onze bestemming. Een beetje zielig keek ik naar de nog te verwerken terra sigillata die op mij ligt te wachten om gedetermineerd en beschreven te worden.
Ook speciale aandacht wordt er vandaag geschonken aan een paar delicate en broze stukken in dit aardewerk. We moeten er namelijk voor zorgen dat de versierde scherven van de Drag. 37 zodanig wordt verpakt dat er geen schade kan aan berokkend worden. Het is Johnny die zich aan deze taak wijdt.

Veilig verpakt in een houten kist wordt
deze schaal Drag. 37 voortaan bewaard.

Terwijl stort ik mij op de resterende scherven en begin aan het verdere determineerwerk. Balen doe ik zeker niet maar tot vervelens toe moet ik opmerken (dit zoals reeds in een vroeger verslag) dat de drinkbekers Drag 27 veelvuldig blijven voorkomen. Nu kunnen we reeds vermelden dat dit type voorwerp het meest voorkomende is op de tempelsite. Deze kleine drinkbeker moet en is een heel handig voorwerp om allerlei zaken in te offeren, zoals kruiden, zalven, oliƫn en dranken. Ondanks dat vermoedelijk de borden met conische bodem dienden voor plengoffers te brengen, is het zeker niet uitgesloten dat deze kleine beker voor hetzelfde ritueel kon dienen. Terwijl ik deze overwegingen zit te maken gaat Hubert onverstoord door met het ordenen, classificeren en controleren op fouten van de genummerde en verlijmde voorwerpen. Hier kunnen we met zekerheid reeds vaststellen dat de kruikengroep ook een veelvoorkomend item is op de tempelsite. Alhoewel in het uiteindelijke doel van deze kruiken nog geen duidelijkheid zit kan ik nu al vertellen dat dit zeker ook nog een boeiende studie zal worden.

Nog een fraai voorbeeld van een Drag. 37. Let op de gaaf
bewaarde afbeelding van de haas in de middelste metoop.
Ook duidelijk zichtbaar is de gestengelde eierlijst.


Hugo blijft zich ontpoppen bij het nummeren en ficheren van de verlijmde stukken. Met vaste hand hanteert hij haarfijn de Roteringpen. Tijdens de koffie vergast Hubert ons met een lekkere mattentaart en rozijnenkoek. Wat kan het heerlijk zijn in ons koningrijk.
Na de koffie schakel ik even over naar de verdere verwerking van onze referentieverzameling, kwestie van de knop eens om te draaien. Terwijl ik hier aan werk valt het op dat er reeds verschillende imitaties van terra sigillata van verschillende types Dragendorff voorkomen in deze verzameling. De meerderheid bestaat uit zeepaardewerk (fijn rood zacht aardewerk, bleker als de originele diep rode kleur) maar enkele fraaie stukken in terra nigra maken ook deel uit van deze groep. Opmerking, verschillende van deze imitaties zijn gebaseerd op de Drag. 27 (weeral). Ondanks dat hij zich had toegelegd deze namiddag op het verpakken van de terra sigillata’s kan Johnny het toch niet laten om gauw voor de verandering nog een mooie refitting te toveren.

De vermelding HO 47/19 vertelt ons dat dit stuk
afkomstig is van de villasite.


Aan de grofheid van het aardewerk te zien en aan de plaats waar het gevonden is laat ons vermoeden dat het hier gaat om een stuk afkomstig vermoedelijk van een bord of kom voor dagelijks verbruik. Als de temperatuur wat milder is op zolder moeten we ons eens beraden over de voorgestelde reorganisatie van de ruimte. Vooral het openleggen van het materiaal per groep vergt veel plaats, alsook de referentieverzameling die momenteel niet zo overzichtelijk is slorpt heel wat ruimte op. We verdrinken nog net niet. Maar voor vandaag zal het niet meer zijn want een blik op de kleine en grote wijzer zegt ons “time to go”. Bij het afdalen komt een aangename koelte uit de eenzame gangen ons tegemoet. Haaa, dat doet goed.

zondag 15 juni 2008

Logboek 14/06/2008: 82ste werknamiddag

Locatie: “’t Gasthuys”, Stedelijk Museum Aalst
Tijdstip: 14u tot 17u
Aanwezigen: Johnny De Mol, Hugo Thuy, Hubert Timmerman, Romain De Moor
Werkzaamheden: Determineren, beschrijven, fotograferen, nummeren en refitten
Suggesties: Dringende uitbreiding van de werk- en klasseertafels

Verslag 82ste werkdag: zaterdag 14/06/2008

‘k Heb mijn wagen vol geladen, vol met scherven en nog wat. Inderdaad goed geladen zijn we in het museum aangekomen.
Johnny had verlijmd materiaal mee. We hadden extra conservatiemateriaal mee en dan onze wekelijkse benodigdheden. Moet er nog zand zijn. Ook dat moet allemaal gebeuren zodat we deftig kunnen werken. Vandaag zet ik even de terra sigillata op kant om de referentieverzameling wat bij te werken.
Wat opvalt is dat we te maken hebben met een gamma aan kookpotten in grijs blauwe rupeliaanse klei. Vooral van het type Stuart 211. Veel met naar binnen geknikte rand met een verdikking aan de binnenzijde. Ook een scherf van een kom in dezelfde klei met een vol oor of handvat. Dit is een enig exemplaar. Ook zijn er een paar randscherven van potten nog steeds in dezelfde klei, die onder de rand diep gegroefd zijn. Deze materialen behoren allemaal tot het dagelijks waar. Enkele zijn er vermeld met HO 47/4. Dit is Hofstade 1947 sleuf 4. Dit is dus het jaar dat de villa is opgegraven zodat we met zekerheid kunnen zeggen dat deze voorwerpen deel uitmaakten van de gebruiksvoorwerpen in de villa.

Grondplan met sleuven van de opgegraven woning in 1947. Cultureel jaarboek v/d provincie Oost Vlaanderen 1948.

Later bij de algemene herziening zullen deze voorwerpen volledig en gedetailleerd aan bod komen in de algemene inventarisatie en beschrijvingen. Ook bij de verlijmde materialen die Johnny heeft meegebracht zijn er weer fraaie voorwerpen bij, waarvan hieronder een mooi voorbeeld dat ik reeds enkele verslagen (verslag 73) eerder had vermeld, maar dat nu nog meer vervolledigd is.


Dit bord is archeologisch gezien volledig omdat men het profiel volledig kan tekenen.

Hugo die nu reeds zijn vierde week deelneemt aan onze zaterdagse activiteiten ontpopt zich als een uitmuntend aanbrenger van de inventarisnrs. Hij is dan ook aan de zware taak begonnen om een controle uit te voeren op de reeds genummerde artefacten, en zo nodig hernummert hij deze. Hij vergelijkt daarbij ons fichensystheem. Het hernummeren is zeker nodig want onze eerste methode leek zeker niet de geschikte te zijn waardoor veel nrs. vervaald zijn. Hiermee heeft hij zeker nog enkele weken werk want daarbij nummert hij ook de nieuwe items. Hubert aan de slag bij zijn verlijmd materiaal komt tot de vaststelling dat hij dringend meer plaats nodig heeft, ook ik kom tot dezelfde overweging. Daar alles per soort voorwerp en soort aardewerk wordt geklasseerd vraagt inderdaad de nodige ruimte. Daarbij komt nog dat de referentieverzameling zodanig is uitgebreid dat ze niet meer overzichtelijk is, dus oplossingen gevraagd en natuurlijk meer tafels. Dit alles wijst er op dat er ook meer lijn komt in ons inventarisatiewerk en dat vele vraagtekens zich nu oplossen. De contexten worden duidelijker, en het zicht op de totaliteit van de site krijgt een helderder beeld. Waar we in den beginne voor een wirwar van dozen en scherven stonden is alles nu meer afgelijnd. Maar denk nu niet dat het einde in zicht is, we zien zelfs nog geen licht aan het einde van de tunnel. Houd er rekening mee dat we vermoedelijk in het najaar het materiaal van Leuven gaan binnen krijgen , en dat dit alles ook moet gelinkt worden aan het reeds aanwezige materiaal. Daarbij moeten we ook nog in de musea Van Der Kelen te Leuven en het pand te Gent vergelijkingen gaan maken. En laat ons dan nog niet spreken over de studie van de bouwmaterialen en andere materialen zoals fibulae, munten, godenbeeldjes enz. Johnny zou Johnny niet zijn moest hij in de laatste minuten van deze werknamiddag geen prachtige refitting tot stand brengt. Hier tovert hij nog de rand tevoorschijn van een vermoedelijke kookpot. Dit zullen we nog verder moeten onderzoeken.


Rand van vermoedelijk een kookpot.

Als we dit zien zijn we gelukkig want het is daarvoor dat we het doen en dat we zeker volgende week weer op post zijn.

zaterdag 14 juni 2008

Verslag 81ste werkdag: vrijdag 13/06/2008

Willy, Hugo, Jef en Romain, met zijn vieren waren wij op post om de leerlingen van het vierde leerjaar van de basisschool “De Vlieger” van Hofstade te verwelkomen op onze museumzolder. Na een hartelijke ontvangst en een woordje uitleg over het museum zelf waar zij zich bevonden, vertelde ik hen over de oudste geschiedenis van onze gemeente. Geboeid luisterden onze jonge gasten naar het verhaal. Doch al vlug trokken al die vreemde voorwerpen hun aandacht. Geschaard rond onze refittingsbakken namen zij ijverig nota van alles wat zij te horen kregen. Toen zij handschoenen kregen om aan te trekken en het Romeinse zwaard (gladius) even mochten ter hand nemen was de apotheose van deze geslaagde namiddag bereikt.
Zelf stond ik versteld van de opmerkzame vragen die mij werden gesteld door onze jonge gasten. Graag zou ik een vlieg zijn en de komende dagen in de school eens rondvliegen, ik denk dat er nog veel zal nagonzen over deze uitzonderlijke namiddag.

Hier volgt een klein fotoreportage die de sfeer van het bezoek op onze zolder weergeeft:



zondag 8 juni 2008

Logboek 07/06/2008: 80ste werknamiddag

Locatie: “’t Gasthuys”, Stedelijk Museum Aalst
Tijdstip: 14u tot 17u
Aanwezigen: Johnny De Mol, Hugo Thuy, Romain De Moor
Werkzaamheden: conserveren en beschrijven, refitten en nummeren
Suggesties: nihil

Verslag 80ste werkdag: zaterdag 07/06/2008

Sober, miezerig en triestig weer. Onder deze omstandigheden komen we bij het museum aan om onze 80ste werknamiddag aan te vatten. Het is Marianne die ons zoals altijd goedlachs langs de zijdeur van het museum binnenlaat. Dit wordt de komende weken en maanden onze nieuwe ingang daar de kapel niet toegankelijk is wegens de lopende restauratiewerken. De gangen liggen er somber en verlaten bij. We banen ons in stilte een weg naar boven via de stofferigge draaitrap. Maar eens op onze zolder klaart voor ons de hemel op. Als we onze vertrouwde werkruimte terugvinden kunnen we ons weer eens opladen. Mijn taak gaat nog steeds uit naar het in kaart brengen van de verzameling terra sigillata.

Romain aan het werk met de terra sigillata, een geduldig werk.

In samenspraak met Johnny hebben we samen beslist om de versierde scherven van de terrra sigillata zorgzaam te conserveren om de broze versieringen te beschermen. Voor elke scherf wordt er een gepaste ondergrond uitgesneden ter grootte van de verpakking, daarop komt de scherf te liggen en achter de beschermende ondergrond komt de identificatiefiche. Dit vergt wat tijd maar is de ideale manier om deze scherven te conserveren tegen beschadiging. Het ligt namelijk in onze bedoeling om alle stukken degelijk te verpakken en dit in zo stevig mogelijk materiaal. De toestand waarin wij ze ter hand hebben gekregen was zeer primitief en zorgwekkend te noemen. Zij worden ook opgeborgen per typologie en indien mogelijk per context. Dit zal voor latere onderzoekers een voordeel zijn als zij bepaalde onderwerpen, types of contexten apart willen bekijken of bestuderen. Het zal niet meer nodig zijn om alle verpakkingen of stukken open te leggen om ze in zijn geheel te bekijken.

Op deze manier worden kleinere versierde scherven opgeborgen tegen beschadiging. Een zachte ondergrond ter grootte van het plastiekzakje dient als bescherming.

Zoals hier boven reeds vermeld, wordt ook elke scherf voorzien van een identificatiefiche met een beknopte beschrijving. Voor deze beschrijving kan men soms teruggrijpen naar de geschriften van Dr. Prof. De Laet, maar zoals in vroegere verslagen reeds vermeld, heeft deze lang niet alle stukken beschreven zodat we deze zelf moeten beschrijven. De scherf hieronder afgebeeld is verdeeld in metopen (versieringen afgelijnd in vierkante omkaderingen) op de scherven. In de linkse metoop is een Sint-Andrieskruis te zien, in de rechtse metoop is een arm te zien vermoedelijk van een gladiator. Onderaan zijn ook nog graszoden waarneembaar. Deze afbeeldingen zijn typisch voor Domitianus, zuid-Gallisch, site La Graufesenque. Voor deze determinatie heb ik kunnen putten uit de geschriften van Dr. Prof. De Laet in het provinciale culturele jaarboek van 1950. Zij zijn een uitstekende leidraad voor de niet beschreven stukken.

De tekeningen op de scherven zijn broos, een duurzame conservatie dringt zich op.

Terwijl ik drukdoende ben laat Johnny zich ook niet onbetuigd in zijn refittingswerk. Hij slaagt er in om een prachtige samensmelting te verwezenlijken van een imitatie terra sigillata van het type Drag. 36. Dit ensemble is een belangrijke aanwinst in de categorie van de imitatiestukken waarvan we er reeds enkele bezitten. Dit geeft stof tot nadenken om aan deze items ook eens een afzonderlijke publicatie te wijden (zie later).

Refitting van de imitatie type Drag. 36.

Hugo, die drukdoende in de weer is met het nummeren van de verlijmde materialen, past zich goed aan en is op weg om een toegewijd lid te worden van onze archeologische werkgroep. Vandaag is hij ook begonnen aan het opnieuw nummeren van verschillende stukken in het atelier van Hubert, die is vandaag niet aanwezig wegens heel belangrijk heemkundig werk voor de vereniging. Bij verschillende stukken is de nummering volledig vervaald daar we in de beginperiode niet de juiste techniek toepasten. Nu, alles moet geleerd worden en ondervinding is de beste leerschool.
Stilaan wordt het weer tijd, en onder dezelfde miezerige omstandigheden dalen we weer af naar het aardse tranendal, opgeladen om er weer een weekje tegen aan te gaan.

dinsdag 3 juni 2008

Zondag 01/06/2008 : Vizit Hofstade

Naar aanleiding van het jaarlijkse schoolfeest organiseerde basisschool “De Vlieger” van Hofstade een wandel- ,weet-, fietstocht in onze gemeente. Zij lieten zeker niet na om de archeologische site Steenberg in hun boeiende tocht in te lassen. Met medewerking van de Heemkundige Kring bouwden zij ter plaatse een kleine infostand op. Langs deze weg willen wij de organisatie van harte proficiat wensen. Graag tonen wij hier enkele sfeerbeelden van de archeologische infostand.